فلسفه نجات یافتن از تحمیل های فکری نهان و عیان است/نواندیش کیست؟

به گزارش خبرنگار مهر، همایش «عقلانیت و اعتدال در جهان معاصر» عصر روز گذشته به مناسبت روز جهانی فلسفه در مؤسسه پژوهشی حکمت و ‌فلسفه ایران برگزار شد.

اولین سخنران این مراسم، غلامحسین ابراهیمی دینانی بود. وی گفت: ما در تقویم مناسبت های جهانی مختلفی مثل روز جهانی ادبیات، روز جهانی شعر، روز جهانی موسیقی و ... داریم اما روز جهانی فلسفه دقیق ترین کلمه و اصطلاحی است که بکار برده می شود چون هیچ موجودی در عالم اندازه فلسفه، جهانی نیست.

وی با اشاره به اینکه فلسفه جغرافیا ندارد، افزود: زادگاه فلسفه، یونان بوده است اما فلسفه، فیلسوفان را بوجود نمی آورد بلکه این فیلسوفان هستند که فلسفه را بوجود می آورند. بنده نژاد پرست نیستم ولی برای فرهنگ ارزش قائلم. ما در گذشته فرهنگ داشتیم اما نمی دانم چرا امروز خیلی ها با فرهنگ ما دشمن هستند و به نظر من بزرگترین ظلم را به ایران کسانی کردند که حکمت ایران باستان را نادیده گرفتند.

دینانی ادامه داد: حتما برایتان این سوال پیش می آید که چرا فلسفه، جهانی است؟ پاسخش معلوم است چون پرسش های فلسفی جهانی و عام است، فلسفه بدون پرسش، فلسفه نیست. ما پرسش را از انسان می پرسیم و هیچ موجودی در عالم جز آدم خلیفه خدا نیست. با اینکه آدمیزاد روی زمین فساد و جفا می کند ولی فلسفه می فهمد. این در حالی است که حیوانات و بقیه جانداران و حتی فرشتگان و ملائکه، فلسفه نمی دانند و تنها موجودی که فلسفه می داند و می گوید، انسان است. فیلسوف، جغرافیا دارد اما فلسفه جغرافیا ندارد چون پرسش هایش محدود است.

چهره ماندگار فلسفه اضافه کرد: خودِ هستی از زبان انسان می پرسد هستی کیست؟ و از زبان انسان به خودش جواب می دهد. انسان گشوده به روی عالم است پس گشاینده است. او معادلات و مسائل بغرنج را حل و مجهولات را کشف می کند. فلسفه، انسان را از اسارت تقلید و جمود نجات می دهد. کسی که فلسفه نداند اسیر فکرهای محدود و یک سری فرمول های خاص است. فلسفه نجات یافتن از تحمیل های فکری نهان و عیان است. فلسفه به شما یاد می دهد که چگونه نو فکر کنید و نو بیندیشید.

این فیلسوف سرشناس در ادامه ضمن تعریف نواندیش توضیح داد: نواندیش یعنی اینکه خودت را زیر سوال ببر و فکر کن  چیزهایی که تا الان آموختی و باور دارید چقدر اعتبار دارد. نواندیش یعنی اینکه هر لحظه بیندیش، نه اینکه برای همیشه بیاندیش. متاسفانه برخی از ما گاهی خودمان را در یک قالب خاص قرار می دهیم در حالی که فلسفه قالب شکن است پس باید همه قالب ها را بشکنیم. در اصول فکری نباید تقلید کنیم و این فلسفه است که راه نواندیشدن را به ما یاد می دهد.

نویسنده کتاب «من و جز من» گفت: در عالم از فیلسوف نواندیش تر نداریم، فیلسوف دائما یک قالب را می سازد ولی در آن باقی نمی ماند. آن را می شکند و دوباره از نو می سازد. این روزها فیلسوف زیاد است ولی فیلسوف به معنای اینکه تا به الان گفتم خیلی کم داریم. به خاطر اینکه امروز کمتر فیلسوفی هست که استقلال فکری داشته باشد و آزاد بیاندیشد. بنده با توجه به این تعاریف ملاصدرا را یک فیلسوف واقعی می دانم.

وی در پایان گفت: درغرب اتفاقات زیادی افتاده و بعد از دکارت صدها نحله و جریان فکری بوجود آمد ولی ما درجا زدیم و جریان فکری خاصی نداشتیم البته افرادی چون آقاعلی مدرسی زنوزی، حاج ملاهادی سبزواری، حکیم جلوه و علامه طباطبایی هستند ولی آنطور که باید در این حوزه فعال نبودیم. علامه طباطبایی یک فیلسوف نواندیش و آزاده است. او در سه شهر سنتی تبریز، تجف و قم زندگی کرده ولی آزادی فکری داشته است و من هنوز نمی دانم که او این ازادی را از کجا آورده است. روحش شاد.